Πρόγραμμα Καλλικράτης: Ναι ή όχι;

Το σύστημα αυτό (καπιταλιστικό) αποδείχθηκε στην πράξη πιο ανθεκτικό, ίσως γιατί είναι καλύτερα εναρμονισμένο με τις παραπάνω ανθρώπινες αδυναμίες. Παραταύτα, τα σενάρια περί αυτορύθμισης του καπιταλισμού από τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς δείχνουν να εξανεμίζονται και το καπιταλιστικό σύστημα είτε θα οδηγήσει στην καταστροφή του πλανήτη είτε θα ανατραπεί από τις ίδιες τις κοινωνίες, καθώς οδηγεί σταδιακά σε έναν ληστρικό παγκόσμιο ολιγαρχισμό και στην ευημερία των «ολίγων».

Οι μεταρρυθμίσεις στο Κράτος, στην Οικονομία, στην Αυτοδιοίκηση, στην Παιδεία και στην Υγεία εμφανίζονται συνήθως ως «απάντηση» στις διάφορες επιστημονικές, τεχνολογικές και συνακόλουθα οικονομικές προκλήσεις που εξυφαίνονται σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Στις προκλήσεις αυτές καλούνται οι διάφοροι σχεδιαστές εθνικών (κυρίως) πολιτικών, οι κυβερνώντες, να ανταποκριθούν προτείνοντας τις σωστές μεταρρυθμίσεις. Ανάλογα με το βαθμό κατανόησης της διεθνούς και εσωτερικής πραγματικότητας που έχουν, οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να σπρώξουν μπροστά μια χώρα και την οικονομία της ή να την αποτρέψουν από την επιβίβαση στο τρένο της ιστορίας.
Κάθε αυτοδιοικητική δομή πρέπει να καταργείται όταν χαρακτηρίζεται από πολλές αγκυλώσεις που δεν ωθούν μπροστά το κοινωνικό όχημα ή όταν είναι ανίκανη να παρακολουθήσει τις αλλαγές στο εθνικό και διεθνές μοντέλο οικονομίας, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα τον τοπικό κοινωνικό ιστό, τον απορυθμίζουν, προκαλούν την αύξηση της εντροπίας του και τον οδηγούν στην αποσύνθεσή του.

Η διοικητική δόμηση της κοινωνίας πρέπει να έχει τους εξής στόχους: (i) την ευελιξία στη λήψη αποφάσεων (ii) την ταχύτητα και την ποιότητα των δράσεων σε επίπεδο έργων και παροχής υπηρεσιών (iii) την καλή και υπεύθυνη διαχείριση των κονδυλίων (iv) τον ευελισφαλή (ευέλικτο και ασφαλή-flexicure) έλεγχο αυτών που διαχειρίζονται τα κονδύλια. Η παρούσα εθνική συγκυρία καθώς και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας με την ολοένα και μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση του κράτους στις σχεδόν ολιστικά φιλελεύθερες αλλά και ισχυρές οικονομίες της Δύσης επιβάλλουν αλλαγές στην αυτοδιοικητική δομή της χώρας μας. Μιας χώρας που είναι στη βάση της πιο κοινωνικό κράτος, με ισχυρές πλέον σοσιαλιστικές καταβολές και που πρέπει να αντιμετωπίσει τόσο τα προβλήματα του τεράστιου χρέους της όσο και να ανταγωνιστεί τις δυτικές και τις αναδυόμενες ανατολικές οικονομίες για να μην αφανιστεί κάτω από τις παραπάνω εσωτερικές και εξωτερικές συμπιέσεις.

Το ΠΑΣΟΚ, παρά τα όποια λάθη του στο επίπεδο της οικονομίας και της οργάνωσης του πολιτικού συστήματος, έχει σίγουρα συνδέσει την ιστορική του πορεία με σημαντικές αποφάσεις και καινοτομίες για το έθνος. Και οφείλει να βάλει την πατρίδα σε κίνηση προς τα εμπρός με την επιλογή κατάλληλων θεσμικών αλλαγών και την τοποθέτηση υπεύθυνων και ικανών προσώπων στα σημαντικά διοικητικά πόστα. Το ΠΑΣΟΚ, κυρίως με τους αείμνηστους Ανδρέα Παπανδρέου και Γεώργιο Γεννηματά καθώς και άλλα στελέχη του μεταγενεστέρως, εισήγαγε τους Πρωτοβάθμιους και Δευτεροβάθμιους θεσμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Αναδόμηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης 1982-83, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση 1994, Πρόγραμμα «Καποδίστριας» 1998).

Οι αυτοδιοικητικοί αυτοί θεσμοί είχαν στόχο την αποτελεσματικότερη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων και προβλημάτων. Αγκυλώσεις και προβλήματα έγινε προσπάθεια να αρθούν με την εισαγωγή του προγράμματος «Καποδίστριας» από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Σημίτη. Το θεσμικό πλαίσιο του Καποδίστρια είχε και αυτό στόχο να δώσει μεγαλύτερες δυνατότητες ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο εν όψει της τότε ευρωπαϊκής προοπτικής του τόπου. Σήμερα έρχεται και πάλι το ΠΑΣΟΚ υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου να καινοτομήσει με μία νέα αρχιτεκτονική αυτοδιοίκησης, το πρόγραμμα «Καλλικράτης». Φυσικά, όπως είναι γνωστό στη μαθηματική επιστήμη, «δεν υπάρχει συνεπές και κλειστό σύστημα». Αυτό σημαίνει ότι και το σχέδιο Καλλικράτης θα έχει τις αδυναμίες και τις «τρύπες/ασυνέχειές» του, οι οποίες θα αναδειχθούν στην πράξη.

Πάντως, ο στόχος παραμένει ο ίδιος: να γίνουν οι αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις για να ενταχθεί η αυτοδιοίκηση σε μια τέτοια πορεία που θα ωφελείται η οικονομία της πατρίδας μας και συνακόλουθα η ευημερία του έθνους μας.
Δεν θα επιχειρήσουμε διεξοδική αναφορά των καινοτομιών του σχεδίου «Καλλικράτης». Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στο σχετικό νόμο (3852/7.6.2010) και να μάθει όλες τις λεπτομέρειες που επιθυμεί. Θα αναφερθούμε όμως στους κεντρικούς άξονες αυτού του νέου νόμου. Το πρώτο που επιτυγχάνει ο Καλλικράτης είναι να ενισχύσει την αποκέντρωση των εξουσιών και πόρων από άλλα επίπεδα στους νέους δήμους και τις περιφέρειες.

Δεύτερον, εμπλουτίζει και εκχωρεί νέες αρμοδιότητες σε σχέση με την Παιδεία, την Υγεία, την Κοινωνική προστασία και την Ανάπτυξη στους νέους θεσμούς αυτοδιοίκησης (δήμους-περιφέρειες). Αυτό είναι πολύ σημαντικό αφού είναι προφανές ότι τα προβλήματα λύνονται αποτελεσματικότερα από ανθρώπους που τα ζουν και τα ξέρουν καλά και όχι από κεντρικές κυβερνήσεις που μαθαίνουν τα προβλήματα μέσα από διαστρεβλωτικούς διαύλους επικοινωνίας. Τρίτον, γίνεται αναδιανομή πόρων με σκληρή φειδώ, έλεγχο και διαφανή διαχείριση. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε σχέση με την διαχείριση του τεράστιου δημοσίου χρέους της πατρίδας μας και των απίστευτων ελλειμμάτων που προκλήθηκαν από ένα ανίκανο, γραφειοκρατικό, διεφθαρμένο, σπάταλο και αναξιοκρατικό κράτος. Τέταρτον, προβλέπεται νέο σύστημα περιφερειακής και δημοτικής διακυβέρνησης με μονομελή και πολυμελή όργανα διοίκησης συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων. Αυτό το νέο σύστημα θα ενισχύει πιθανότατα την δημοκρατική λειτουργία της αυτοδιοίκησης. Πέμπτον, προβλέπεται η ελεξιμότητα και η εποπτεία της αυτοδιοίκησης με νέους θεσμούς όπως ο Ελεγκτής
Νομιμότητας, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης.

Έκτον, εισάγονται νέες υπηρεσίες και αναδιαρθρώνονται οι υπάρχουσες γεωγραφικά και λειτουργικά με στόχο την καλύτερη αντιμετώπιση της σκληρής καθημερινότητας και της προσφοράς στην ποιότητα ζωής του πολίτη. Έβδομον, στηρίζει τους αδύναμους, φτωχούς και άνεργους πολίτες της τοπικής κοινωνίας. Όγδοον, συντελεί στην αποτελεσματικότητα της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας. Ένατον, το κεντρικό μήνυμα του Καλλικράτη είναι ότι αποτελεί γροθιά στην τόσο εξουθενωτική και οπισθοδρομική γραφειοκρατία των υπηρεσιών μας στη σημερινή τους μορφή. Τέλος, συμβάλλει αποφασιστικά στη μείωση των δαπανών της τοπικής αυτοδιοίκησης, αφού μειώνεται ο αριθμός των δήμων και των περιφερειών (των υφισταμένων νομαρχιών, υπερνομαρχιών κλπ) και άρα ο αριθμός των έμμισθων θέσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ παράλληλα υπηρεσίες συγχωνεύονται ώστε να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και με λιγότερο προσωπικό.

Οι μεταβολές του Καλλικράτη αποτελούν πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και αναπτυξιακό άλμα. Το τεράστιο δημόσιο χρέος, τα ποικίλα ελλείμματα (δημοσιονομικό, εμπορικό, ανταγωνιστικότητας, ηθικό, αξιακό), η κατάρρευση της αγοράς, η αυτοκτονική απελπισία των μικρομεσαίων επιχειρηματιών, η αύξηση της ανεργίας, η οικονομική δυσπραγία των Ελλήνων, το μνημόνιο, η οικονομική ύφεση και άλλα καταδεικνύουν την αναγκαιότητα επαναστατικών αλλαγών: (i) στο Σύνταγμα (ii) στο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα με καθιέρωση δύο (2) θητειών σε όλα τα αξιώματα εξουσίας και διεξοδικού ελέγχου όλων των οικονομικών και ιδιοκτησιακών δεδομένων των διοικούντων και του περιβάλλοντος των.

Ιδιαίτερα δε, με νομοθετική ρύθμιση ευθυνών, όταν αξιωματούχος παραλαμβάνει να διοικήσει οποιασδήποτε φύσης τομέα με χρέος Α και μετά την θητεία του τον παραδίδει με χρέος Β>Α. Σε αυτή την περίπτωση, η διαφορά Β-Α να επιστρέφεται από τα προσωπικά περιουσιακά στοιχεία του διοικούντος και να είναι εφεξής απόβλητος από οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. Σε διαφορετική περίπτωση, ο εν λόγω αξιωματούχος να οδηγείται κατόπιν ταχύτατων δικαστικών αποφάσεων στη φυλακή. (iii) στην οργάνωση και τη λειτουργία του κράτους (iv) στο εκπαιδευτικό σύστημα και στο σύστημα υγείας και τέλος (v) στη συστηματική και δι’ όλων των μέσων σταδιακή και σε βάθος χρόνου μετάλλαξη του συστήματος αξιών καθενός από εμάς προς όφελος της πατρίδας και του έθνους.

**καθηγητή Μαθηματικών
τ. προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Θηβαίων
τ. αντιδημάρχου του Δήμου Θηβαίων