Η ομιλία της Β. Τσόνογλου στην Διάσκεψη των Προέδρων των Επιτροπών Ισότητας των Κοινοβουλίων της Ε.Ε (NCEO)
Κυρίες και κύριοι,Μια επίπονη και χρόνια προσπάθεια για την διασφάλιση της ισότητας των φύλων και την εδραίωση της πολιτικής των ίσων ευκαιριών, χωρίς διακρίσεις, ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες ολοκληρώνεται πλέον με την κατοχύρωση του δικαιώματος της απρόσκοπτης εκπροσώπησης, συμμετοχής και εξέλιξης της γυναίκας σε ηγετικές θέσεις ευθύνης. Σε αυτό το κρίσιμο σημείο, ο αγώνας για την άρση των ανισοτήτων, περνάει σε ένα ανώτερο αλλά τελικό επίπεδο. Οι γυναίκες δεν διεκδικούν απλώς την ποσοτική κατοχύρωση θέσεων απασχόλησης ή εισόδου στα κοινά, αλλά την εξασφάλιση της ισότιμης με τους άνδρες πρόσβασης, σε ανώτερες θέσεις ευθύνης στην πολιτική και οικονομική ζωή του τόπου.
Η θέση της γυναίκας στην Ελληνική κοινωνία έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Χρόνιες αδυναμίες και λανθασμένες αντιλήψεις που για αιώνες επικρατούσαν στη χώρα αναφορικά με τη θέση και το ρόλο της γυναίκας στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι έχουν παρέλθει οριστικά. Άλλωστε, με το άρθρο. 4 παρ. 2 του Συντάγματος κατοχυρώνεται η έννοια της ισότητας των φύλων και ενισχύεται από μία σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών αλλά και από ειδικευμένα προγράμματα, τα οποία συνολικά βελτίωσαν και συνέβαλλαν καθοριστικά στην αναστροφή του δυσμενούς για τις γυναίκες κλίματος το οποίο επικρατούσε στη χώρα το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα. Παρόλα αυτά, πολλά ακόμα θα μπορούν να γίνουν στην προσπάθεια για την κατοχύρωση της ισοτιμίας των φύλων στην επαγγελματική και πολιτική ανέλιξη.
Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παραπάνω προσπάθεια ήταν και παραμένει να είναι εξίσου σημαντική, καθώς μέσω του πρωτογενούς και δευτερογενούς δικαίου της, αλλά και μέσω των χρηματοδοτικών της οργάνων, στηρίζει τις δράσεις, τις πολιτικές, τις ειδικευμένες πρωτοβουλίες, για την εδραίωση της ισότητας των φύλων και την άρση των υπολειπόμενων διακρίσεων στη γηραιά ήπειρο. Την ίδια στιγμή, η αλλαγή των αντιλήψεων οικογένειας για το ρόλο και τη θέση τν γυναικών στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου έχει μεταστραφεί οριστικά, αποβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό τα αρνητικά στερεότυπα, τα κατάλοιπα και τους αρτηριοσκληρωτικά δομημένους παραδοσιακούς ρόλους του πρόσφατου παρελθόντος.
Θεωρώ ότι σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε αναπτύσσεται μία νέα συνείδηση, μία νέα πολιτική βούληση, έτσι ώστε η ισότητα των φύλων να συμπεριλάβει το σύνολο των σχέσεων (κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών), διαπνέοντας και επηρεάζοντας το σύνολο των επιμέρους πολιτικών. Οι καιροί επιτάσσουν να μετουσιωθούν οι νόμοι σε πράξη. Αυτό συνεπάγεται να περάσουμε από την επίσημη και τυπική ισότητα στην ουσιαστική και λειτουργική ισότητα, στη δίκαιη δηλαδή κατανομή των ευθυνών και των υποχρεώσεων ανάμεσα στα δύο φύλα.
Μέχρι και πρόσφατα οι δράσεις για την εξάλειψη των διακρίσεων λόγω φύλου προσανατολίζονταν και επικεντρώνονταν κατά κύριο λόγο σε ποσοτικές μεταβλητές. Και αυτό βέβαια όχι άδικα καθώς υπήρχε μεγάλη ανάγκη για την κάλυψη του χρόνου του ελλείμματος που παρουσίαζε η γυναικεία συμμετοχή στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή της χώρας. Η γυναίκα αναζητούσε και διεκδικούσε την απρόσκοπτη συμμετοχή της στον επαγγελματικό και πολιτικό βίο. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο οι ανώτερες πολιτικές και επαγγελματικές θέσεις εξακολουθούν να ανδροκρατούνται, με τη γυναικεία συμμετοχή να υπολείπεται κατά πολύ της ανδρικής. Η ανάγκη για την απρόσκοπτη εξέλιξη και ανέλιξη της γυναίκας σε θέσεις ευθύνης ήρθε αργότερα ως συνέπεια της σταδιακής αύξησης της γυναικείας συμμετοχής στον επαγγελματικό και πολιτικό τομέα.
Μέχρι και πρόσφατα οι δράσεις για την εξάλειψη των διακρίσεων λόγω φύλου προσανατολίζονταν και επικεντρώνονταν κατά κύριο λόγο σε ποσοτικές μεταβλητές. Και αυτό βέβαια όχι άδικα καθώς υπήρχε μεγάλη ανάγκη για την κάλυψη του χρόνου του ελλείμματος που παρουσίαζε η γυναικεία συμμετοχή στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή της χώρας. Η γυναίκα αναζητούσε και διεκδικούσε την απρόσκοπτη συμμετοχή της στον επαγγελματικό και πολιτικό βίο. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο οι ανώτερες πολιτικές και επαγγελματικές θέσεις εξακολουθούν να ανδροκρατούνται, με τη γυναικεία συμμετοχή να υπολείπεται κατά πολύ της ανδρικής. Η ανάγκη για την απρόσκοπτη εξέλιξη και ανέλιξη της γυναίκας σε θέσεις ευθύνης ήρθε αργότερα ως συνέπεια της σταδιακής αύξησης της γυναικείας συμμετοχής στον επαγγελματικό και πολιτικό τομέα.
Άρα ο αγώνας για την εδραίωση της κοινωνίας των ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει περάσει σε πιο ποιοτικό στάδιο. Πλέον οι γυναίκες δεν διεκδικούν την ισότητα, η οποία θεωρείται δεδομένη, αλλά την ισοτιμία τους απέναντι στους άνδρες. η απρόσκοπτη ανέλιξη και είσοδος των γυναικών σε θέσεις ευθύνης, ολοκληρώνει την χρόνια, δύσκολη και επίπονη προσπάθεια των γυναικών για τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου και της θέσης τους στην πολιτική, την παραγωγή και την κοινωνία εν γένει.
Οι πολιτικές προτάσεις που διαμορφώνονται θα πρέπει να είναι αξιόπιστες, να υπηρετούν τον στόχο της ισότητας των φύλων και να συμβάλλουν στην επιτάχυνση της αύξησης της γυναικείας συμμετοχής στις θέσεις ευθύνης, καθώς επίσης να διέπονται από αρχές οι οποίες θα τις εντάσσουν σε ένα ευρύτερο και κοινά αποδεκτό πλαίσιο αναφοράς.
Οι πολιτικές προτάσεις που διαμορφώνονται θα πρέπει να είναι αξιόπιστες, να υπηρετούν τον στόχο της ισότητας των φύλων και να συμβάλλουν στην επιτάχυνση της αύξησης της γυναικείας συμμετοχής στις θέσεις ευθύνης, καθώς επίσης να διέπονται από αρχές οι οποίες θα τις εντάσσουν σε ένα ευρύτερο και κοινά αποδεκτό πλαίσιο αναφοράς.
Με τον παραπάνω τρόπο οι προτάσεις θα ευθυγραμμίζονται με την κοινωνία και τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της, θα βρίσκονται σε αντιστοιχία με τις ανάγκες και τις 
προτεραιότητες που θέτει, ενώ τελικά θα συμβάλλουν καθοριστικά:
- στην ενίσχυση της δημοκρατίας, των θεσμών αλλά και των διαδικασιών που η τελευταία ακολουθεί,
- στην καλύτερη εμπέδωση και εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου, αλλά και στην ενσυνείδητη αποδοχή των θεμελιωδών αρχών και των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
- στην ορθή εφαρμογή της Συνταγματικής αρχής της ισότητας των φύλων
- στην άρση των τελευταίων εμποδίων, νοοτροπιών, στάσεων που παρεμποδίζουν την γυναικεία συμμετοχή σε θέσεις ευθύνης,
- στην αποτελεσματική χρήση του ανθρώπινου στελεχιακού δυναμικού,
- στην άρση χρόνιων αδικιών εις βάρος των γυναικών,
- και στην διαμόρφωση καλύτερων συνθηκών και προοπτικών για τις επερχόμενες γενιές.
προτεραιότητες που θέτει, ενώ τελικά θα συμβάλλουν καθοριστικά:- στην ενίσχυση της δημοκρατίας, των θεσμών αλλά και των διαδικασιών που η τελευταία ακολουθεί,
- στην καλύτερη εμπέδωση και εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου, αλλά και στην ενσυνείδητη αποδοχή των θεμελιωδών αρχών και των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
- στην ορθή εφαρμογή της Συνταγματικής αρχής της ισότητας των φύλων
- στην άρση των τελευταίων εμποδίων, νοοτροπιών, στάσεων που παρεμποδίζουν την γυναικεία συμμετοχή σε θέσεις ευθύνης,
- στην αποτελεσματική χρήση του ανθρώπινου στελεχιακού δυναμικού,
- στην άρση χρόνιων αδικιών εις βάρος των γυναικών,
- και στην διαμόρφωση καλύτερων συνθηκών και προοπτικών για τις επερχόμενες γενιές.
Ο πρωθυπουργός της χώρας μου Γεώργιος Παπανδρέου είναι αυτός που πρώτος θεσμοθέτησε την εκπροσώπηση των γυναικών κατά 40% σε όλα τα εκλεγμένα όργανα του ΠΑΣΟΚ και αυτό ήταν μία σημαντική τομή. Όπως ο ίδιος άλλωστε τονίζει επανειλημμένα «Οι γυναίκες προάγουν τις παγκόσμιες αξίες σε έναν κόσμο μ διαφορετικές πολιτισμικές πραγματικότητες. Η απελευθέρωση του τεράστιου γυναικείου δυναμικού της κοινωνίας μας αποτελεί προϋπόθεση για τη Δημοκρατία. Το ΠΑΣΟΚ και ο Πρωθυπουργός της χώρας μου ταυτίστηκε με ριζικές θεσμικές αλλαγές στην Ελλάδα για την ισότητα».
Η σημερινή κυβέρνηση της χώρας μου έθεσε ως στόχο τη βελτίωση της καθημερινής ζωής τν γυναικών και των ανδρών και η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εργάζεται για την εξάλειψη των έμφυλων διακρίσεων και την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων σε όλους του τομείς της κοινωνίας.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού της Ελλάδας κ. Γεώργιο Παπανδρέου σχεδίασε το Εθνικό Πρόγραμμα για την Ουσιαστική Ισότητα των Φύλων 2010-2013 έχοντας ως γνώμονα τέσσερις στρατηγικούς στόχους:
1. Την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των γυναικών μέσω της προώθησης της ισότητας των φύλων και του προσανατολισμού των παρεμβάσεων στις ομάδες γυναικών με πολλαπλές διακρίσεις.
2. Την πρόληψη και καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών.
3. Τη στήριξη της απασχόλησης των γυναικών και της οικονομικής τους αυτοτέλειας.
4. Την αξιοποίηση της πολιτιστικής δημιουργίας για την ανάδειξη του στόχου της ισότητας των φύλων.
Για τον σχεδιασμό του προγράμματος εφαρμόστηκαν μέθοδοι και καλές πρακτικές των διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και σύμφωνα με αυτές πρέπει και απαιτείται να αναπτυχθούν ταυτόχρονα:
- εξειδικευμένες πολιτικές ισότητας που απευθύνονται σε γυναίκες ή άνδρες στους τομείς που υποεκπροσωπούνται,
- οριζόντιες παρεμβάσεις σε όλο το εύρος της δημόσιας πολιτικής, ώστε να αντιμετωπιστούν οι έμφυλες διακρίσεις σε κάθε πεδίο άσκησης πολιτικής.
Η κατεύθυνση αυτών των παρεμβάσεων είναι διπλή και αποτελεί τη διεθνώς εφαρμοζόμενη στρατηγική για την προώθηση της ισότητας των φύλων από το 1995 (Πλατφόρμα του Πεκίνου του ΟΗΕ και Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το gender mainstreaming).
Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει μέτρα όπως: η βελτίωση, η ενίσχυση και εφαρμογή της νομοθεσίας, η ανάπτυξη θετικών δράσεων για ορισμένες ομάδες γυναικών, η ένταξη της ισότητας στις δημόσιες πολιτικές περιλαμβανομένης και της δημοσιονομικής πολιτικής, η ενίσχυση των διοικητικών μηχανισμών, η ενδυνάμωση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών και των γυναικείων οργανώσεων, καθώς επίσης και η οργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης με στόχο την πρόληψη και την αλλαγή των στερεότυπων ρόλων των γυναικών και των ανδρών.
Κεντρικό χρηματοδοτικό πλαίσιο των πολιτικών αποτελεί το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση».
Το Πρόγραμμα συνδέεται με την επιστημονική κοινότητα, την έρευνα και τις σπουδές φύλου (gender studies), καθώς επίσης και με την κοινωνία των πολιτών, τις γυναίκες και φεμινιστικές οργανώσεις, ώστε να αξιοποιεί τα αποτελέσματα της επιστημονικής γνώσης στα θέματα φύλου, καθώς και την εμπειρία των ενεργώ πολιτών.
Η διαρκής διαβούλευση και λογοδοσία αποτελούν μια ιδιαίτερα σημαντική διαδικασία για τη βελτίωση της ποιότητας και αποτελεσματικότητας των πολιτικών, απαιτεί την ενίσχυση των θεσμών παραγωγής, εφαρμογής και παρακολούθησης των πολιτικών ισότητας των φύλων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η αξιοπιστία στην υλοποίηση του παρόντος προγράμματος θα πραγματοποιείται αναλυτική αποτίμηση της επίτευξης των στόχων και της αποτελεσματικότητας των δράσεων, η οποία θα αποτυπώνεται σε συστηματικές Ετήσιες Απολογιστικές Εκθέσεις. Η συνεχής και συστηματική διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος θα υποστηρίζεται από Όργανα και Δομές με τα οποία συντονίζεται η δράση όλων των συναρμόδιων κυβερνητικών φορέων.
Επιπλέον, το Πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τρείς πυλώνες που περιλαμβάνουν αντίστοιχα:
Α) τις προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις που βελτιώνουν το οικογενειακό δίκαιο, αναμορφώνουν και ενισχύουν τους νόμους για τη βία και εισάγουν νέες διατάξεις με στόχο την ουσιαστική ισότητα των φύλων,
Β) τις εξειδικευμένες πολιτικές για την ισότητα των φύλων της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (παρεμβάσεις σε επιλεγμένα θεματικά πεδία δημόσιας πολιτικής και δημιουργία θεσμών, δομών και οργάνων παραγωγής πολιτικής και
Γ) τις παρεμβάσεις των άλλων Υπουργείων και δημόσιων φορέων με τις οποίες εντάσσουν την ισότητα των φύλων στις δημόσιες πολιτικές (gender mainstreaming).
Κυρίες και κύριοι,
Δεν πρέπει να αφήσουμε να αναπαραχθούν ξανά οι αποκλεισμοί και εγκλεισμοί των γυναικών που έκαναν την εμφάνισή τους κατά το παρελθόν, γιατί αν το αφήσουμε να συμβεί, αυτό θα σημάνει το τέλος των χρόνιων κι επίπονων προσπαθειών μας και για άλλη μία φορά την κοινωνική μας χειραφέτηση. Οι αγώνες συνεχίζονται έως ότου σπάσουν τα στερεότυπα και οι γυναίκες αποκτήσουν στην κοινωνία την θέση που τους ανήκει. Εκφράζω την ευχή έως του χρόνου σε αυτό το σημείο να είμαστε όλες μαζί! Γιατί μαζί μπορούμε!
Σας ευχαριστώ πολύ.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού της Ελλάδας κ. Γεώργιο Παπανδρέου σχεδίασε το Εθνικό Πρόγραμμα για την Ουσιαστική Ισότητα των Φύλων 2010-2013 έχοντας ως γνώμονα τέσσερις στρατηγικούς στόχους:
1. Την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των γυναικών μέσω της προώθησης της ισότητας των φύλων και του προσανατολισμού των παρεμβάσεων στις ομάδες γυναικών με πολλαπλές διακρίσεις.
2. Την πρόληψη και καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών.
3. Τη στήριξη της απασχόλησης των γυναικών και της οικονομικής τους αυτοτέλειας.
4. Την αξιοποίηση της πολιτιστικής δημιουργίας για την ανάδειξη του στόχου της ισότητας των φύλων.
Για τον σχεδιασμό του προγράμματος εφαρμόστηκαν μέθοδοι και καλές πρακτικές των διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και σύμφωνα με αυτές πρέπει και απαιτείται να αναπτυχθούν ταυτόχρονα:
- εξειδικευμένες πολιτικές ισότητας που απευθύνονται σε γυναίκες ή άνδρες στους τομείς που υποεκπροσωπούνται,
- οριζόντιες παρεμβάσεις σε όλο το εύρος της δημόσιας πολιτικής, ώστε να αντιμετωπιστούν οι έμφυλες διακρίσεις σε κάθε πεδίο άσκησης πολιτικής.
Η κατεύθυνση αυτών των παρεμβάσεων είναι διπλή και αποτελεί τη διεθνώς εφαρμοζόμενη στρατηγική για την προώθηση της ισότητας των φύλων από το 1995 (Πλατφόρμα του Πεκίνου του ΟΗΕ και Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το gender mainstreaming).
Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει μέτρα όπως: η βελτίωση, η ενίσχυση και εφαρμογή της νομοθεσίας, η ανάπτυξη θετικών δράσεων για ορισμένες ομάδες γυναικών, η ένταξη της ισότητας στις δημόσιες πολιτικές περιλαμβανομένης και της δημοσιονομικής πολιτικής, η ενίσχυση των διοικητικών μηχανισμών, η ενδυνάμωση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών και των γυναικείων οργανώσεων, καθώς επίσης και η οργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης με στόχο την πρόληψη και την αλλαγή των στερεότυπων ρόλων των γυναικών και των ανδρών.
Κεντρικό χρηματοδοτικό πλαίσιο των πολιτικών αποτελεί το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση».
Το Πρόγραμμα συνδέεται με την επιστημονική κοινότητα, την έρευνα και τις σπουδές φύλου (gender studies), καθώς επίσης και με την κοινωνία των πολιτών, τις γυναίκες και φεμινιστικές οργανώσεις, ώστε να αξιοποιεί τα αποτελέσματα της επιστημονικής γνώσης στα θέματα φύλου, καθώς και την εμπειρία των ενεργώ πολιτών.
Η διαρκής διαβούλευση και λογοδοσία αποτελούν μια ιδιαίτερα σημαντική διαδικασία για τη βελτίωση της ποιότητας και αποτελεσματικότητας των πολιτικών, απαιτεί την ενίσχυση των θεσμών παραγωγής, εφαρμογής και παρακολούθησης των πολιτικών ισότητας των φύλων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η αξιοπιστία στην υλοποίηση του παρόντος προγράμματος θα πραγματοποιείται αναλυτική αποτίμηση της επίτευξης των στόχων και της αποτελεσματικότητας των δράσεων, η οποία θα αποτυπώνεται σε συστηματικές Ετήσιες Απολογιστικές Εκθέσεις. Η συνεχής και συστηματική διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος θα υποστηρίζεται από Όργανα και Δομές με τα οποία συντονίζεται η δράση όλων των συναρμόδιων κυβερνητικών φορέων.
Επιπλέον, το Πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τρείς πυλώνες που περιλαμβάνουν αντίστοιχα:
Α) τις προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις που βελτιώνουν το οικογενειακό δίκαιο, αναμορφώνουν και ενισχύουν τους νόμους για τη βία και εισάγουν νέες διατάξεις με στόχο την ουσιαστική ισότητα των φύλων,
Β) τις εξειδικευμένες πολιτικές για την ισότητα των φύλων της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (παρεμβάσεις σε επιλεγμένα θεματικά πεδία δημόσιας πολιτικής και δημιουργία θεσμών, δομών και οργάνων παραγωγής πολιτικής και
Γ) τις παρεμβάσεις των άλλων Υπουργείων και δημόσιων φορέων με τις οποίες εντάσσουν την ισότητα των φύλων στις δημόσιες πολιτικές (gender mainstreaming).
Κυρίες και κύριοι,
Δεν πρέπει να αφήσουμε να αναπαραχθούν ξανά οι αποκλεισμοί και εγκλεισμοί των γυναικών που έκαναν την εμφάνισή τους κατά το παρελθόν, γιατί αν το αφήσουμε να συμβεί, αυτό θα σημάνει το τέλος των χρόνιων κι επίπονων προσπαθειών μας και για άλλη μία φορά την κοινωνική μας χειραφέτηση. Οι αγώνες συνεχίζονται έως ότου σπάσουν τα στερεότυπα και οι γυναίκες αποκτήσουν στην κοινωνία την θέση που τους ανήκει. Εκφράζω την ευχή έως του χρόνου σε αυτό το σημείο να είμαστε όλες μαζί! Γιατί μαζί μπορούμε!
Σας ευχαριστώ πολύ.
