(ακολουθεί αναλυτική τοποθέτηση της Θεματ. Ομάδας Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων)
Η ΚΥΑ 2600 για την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης που εκδόθηκε το 2001 αναφέρει ότι «το νερό ανθρώπινης κατανάλωσης είναι υγιεινό και καθαρό εφόσον είναι απαλλαγμένο μικροοργανισμών και παρασίτων, και οποιωνδήποτε ουσιών, σε αριθμούς και συγκεντρώσεις, που αποτελούν ενδεχόμενο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία».
Η καθηγήτρια Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθηνά Λινού, σχολιάζοντας τα εντυπωσιακά αποτελέσματα του πρώτου σταδίου της επιδημιολογικής μελέτης στα Οινόφυτα της οποίας ήταν επικεφαλής, δήλωσε ότι: «θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι πιθανή αιτία των παρατηρούμενων αυξήσεων στους συγκεκριμένους καρκίνους είναι η επί μακρόν παρουσία του εξασθενούς χρωμίου στο νερό των Οινοφύτων».
Η μελέτη αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει ό,τι ήταν δυστυχώς γνωστό στον π. Γιάννη Οικονομίδη και τους κατοίκους των Οινοφύτων εδώ και χρόνια. Έρχεται επίσης να ενισχύσει τη μελέτη της πολιτείας της Καλιφόρνια, η οποία τον Οκτώβριο του 2009 (ταυτόχρονα σχεδόν με την εκλογή της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης) ανέλυσε όλα τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα και πρότεινε για το εξασθενές χρώμιο τα 0,06 μg/l ως όριο ασφαλές για την ανθρώπινη υγεία.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι η επιστημονική καταγραφή και ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων είναι απαραίτητη και χρήσιμη για πολλούς και διάφορους λόγους, μεταξύ άλλων, και για νομικής φύσης διεκδικήσεις των πολύπαθων κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων. Παρόλα αυτά, τα επιστημονικά δεδομένα που υπήρχαν πολύ πριν από τη συγκεκριμένη μελέτη ήταν υπεραρκετά για να τεκμηριώσουν, σε ό,τι αφορά το εξασθενές χρώμιο, κάτι σοβαρότερο από «ενδεχόμενο» κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Επομένως, στα πλαίσια της εφαρμογής της ΚΥΑ 2600/01, είναι απορίας άξιο γιατί η κυβέρνηση δεν προχώρησε, 11 μήνες από την ανάληψη καθηκόντων της, σε θέσπιση ξεχωριστού πανελλαδικού ορίου για το εξασθενές χρώμιο. Το μυστήριο πυκνώνει ακόμα περισσότερο αν αναλογισθεί κανείς ότι στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στα Οινόφυτα η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ στις 8 Φεβρουαρίου, ο ΓΓ ΥΠΕΚΑ καθηγητής κ. Ανδρέας Ανδρεαδάκης ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε θέσπιση ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο στα όρια της ανιχνευσιμότητας. Μάλιστα, σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, το ΥΠΕΚΑ προσέγγισε αυτό το όριο στα επίπεδα του 2-4 μg/l. Σχεδόν 7 μήνες μετά από αυτές τις υποσχέσεις, απολύτως τίποτε δεν έχει γίνει επί του θέματος. Αντ’αυτού, την Παρασκευή 27 Αυγούστου, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής μελέτης, η κ. Μπιρμπίλη επικαλέσθηκε «υπευθυνότητα» για ένα τόσο σοβαρό θέμα και κατέληξε να αναβάλλει εκ νέου τη λήψη αποφάσεων.
Όπως και τον περασμένο Ιούλιο στη Βουλή, η κ. Μπιρμπίλη και το επιτελείο της υποσχέθηκαν συνέδριο εμπειρογνωμόνων για «γόνιμο επιστημονικό διάλογο και διαβούλευση». Τι θα έρθει να προσθέσει το συνέδριο σε όσα ήδη υπάρχουν στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία; Δε διαθέτει το ΥΠΕΚΑ και το ΥΥ κατάλληλο προσωπικό που να είναι σε θέση να αξιολογήσει τα υπάρχοντα δεδομένα; Υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να αποδειχθεί από τους εμπειρογνώμονες ότι η κατάποση εξασθενούς χρωμίου ΔΕΝ κρύβει «ενδεχόμενο» κίνδυνο για τη δημόσια υγεία; Ή μήπως θα προσκαλέσουμε στην Ελλάδα επιστήμονες διεθνούς κύρους για να μας εξηγήσουν πρωτόκολλα μέτρησης που δείχνουν πως μετράμε εξασθενές χρώμιο σε χαμηλές συγκεντρώσεις;
Η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ εστίασε επίσης στο ότι με την ΚΥΑ για τον Ασωπό θεσπίστηκε ήδη ξεχωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο στα επίπεδα του 3 μg/l. Είναι τουλάχιστον ατυχής η αναφορά της ΚΥΑ για τα επιφανειακά νερά του Ασωπού όταν μιλάμε για πόσιμο νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Θεωρούμε ότι όλα αυτά τα επικοινωνιακά τεχνάσματα πρέπει επιτέλους να σταματήσουν και η κυβέρνηση να μιλήσει και προπάντων να πράξει επί της ουσίας:
Ολοκληρωμένη φροντίδα και προστασία της υγείας των κατοίκων της περιοχής. Η επιδημιολογική μελέτη διέγνωσε το πρόβλημα. Το ερώτημα είναι τι θα κάνει το ΥΥ για την αντιμετώπισή του. Πρέπει τα μέτρα που θα ληφθούν να είναι σαφή και άμεσα. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι κάτοικοι της Μεσσαπίας ενδέχεται να αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα. Θεωρούμε ότι η επιστημονική προσέγγιση είναι επιβεβλημένη και για τη Μεσσαπία, παρά τις διαβεβαιώσεις του δημάρχου Μεσσαπίων κ. Μπαζώτη στο κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων που τον επισκέφθηκε τον Ιούλιο ότι οι καρκίνοι στην περιοχή μειώθηκαν. (Δείτε το σχετικό ΔΤ)
Θέσπιση ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο πανελλαδικά για να αποτρέψουμε δεύτερη Μεσσαπία και δεύτερο Ασωπό. Ποιο είναι αυτό το όριο; Η Ένωση Ελλήνων Χημικών διαθέτει εξαιρετικούς επιστήμονες που μπορούν μετά από σύντομη έρευνα να προσδιορίσουν το τεχνολογικά εφικτό όριο από τη στιγμή που υπάρχει η πολιτική βούληση για τη θέσπισή του. Υπάρχει;
Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών της ΕΥΕΠ έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα μπει επιτέλους ένα τέλος στην πάγια τακτική των βιομηχανιών που συνεχίζεται και σήμερα. Αν τα υγρά απόβλητα που καταλήγουν κάθε μέρα στον υπόγειο υδροφορέα και τον Ασωπό δε σταματήσουν να είναι μολυσμένα, όλες οι τωρινές και οι μελλοντικές ΚΥΑ θα είναι απλά κενό γράμμα. Η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου είναι ανέφικτη όμως, χωρίς ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Ας μην ξεχνά κανείς ότι όπως λέει και ο π. Γιάννης Οικονομίδης για την κατάσταση σήμερα: «Τα απόβλητα παράγονται από τις ίδιες βιομηχανίες και συνεχίζουν να μολύνουν τα νερά του Ασωπού»
Καθαρισμός επιφανειακών υδάτων Ασωπού. Η ζωή στο ποτάμι μπορεί να αποκατασταθεί σύμφωνα με επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ. Κατά συνέπεια αυτό αποτελεί επείγουσα υποχρέωση της πολιτείας καθώς η υγεία και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων στην περιοχή είναι άμεσα συνδεδεμένα με την αποκατάσταση της ζωής στον Ασωπό.
Αποκατάσταση υπόγειου υδροφορέα της περιοχής. Δεν είναι δυνατόν η παροχή πόσιμου νερού από το Μόρνο να είναι μόνιμη όσο κι αν η κυβέρνηση θέλει να την παρουσιάσει ως μια εντυπωσιακή λύση στο πρόβλημα ύδρευσης των Οινοφύτων και των γειτονικών περιοχών. Πρέπει άμεσα να εκπονηθεί μελέτη αποκατάστασης υπόγειου υδροφορέα. Υπάρχουν αποτελεσματικές μέθοδοι απορρύπανσης που εφαρμόζονται στο εξωτερικό και που μπορούν να εξετάσουν οι ειδικοί, αντί η υπουργός ΠΕΚΑ να συνθηκολογεί προτού καν μελετηθεί το πρόβλημα: «Όσον αφορά τώρα στο θέμα της απορρύπανσης και της αποκατάστασης του υδροφόρου ορίζοντα, θα ήθελα να σας πω ότι πρόκειται για κάτι που ξεπερνάει τα άμεσα μέτρα και θέλει πάρα πολύ καιρό για να μπορέσει να αποκατασταθεί η πρότερη κατάσταση».
Απόδοση ευθυνών με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η κ. Μπιρμπίλη τον Ιούλιο είπε ξεκάθαρα ότι στο ΥΠΕΚΑ γνωρίζουν ποιοι προκάλεσαν τη ρύπανση. Η ύπαρξη ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο θα μπορούσε να οδηγήσει και σε συγκεκριμενοποίηση του τι ακριβώς θα πληρώσουν οι (γνωστοί στο ΥΠΕΚΑ) ρυπαίνοντες για τη ζημιά που προκάλεσαν στη δημόσια υγεία, στο περιβάλλον, και κατ’ επέκταση, στις επόμενες γενιές. Διαφορετικά, χωρίς όριο, ποιος θα είναι ο στόχος της αποκατάστασης που πρέπει να αναλάβουν οι ρυπαίνοντες, σύμφωνα πάντα με τις εξαγγελίες της κ. Μπιρμπίλη στη Βουλή;
Οι πολίτες της Ασωπίας και της Μεσσαπίας δεν είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ζουν κι αυτοί στην Ελλάδα του 2010 που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι δυνατόν να συμβιβαστούν με λύσεις που απλά τους εξασφαλίζουν προσωρινά κάτι που τους αφαιρέθηκε χωρίς να ρωτηθούν και κυρίως, χωρίς το γνωρίζουν: το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους σε καθαρό πόσιμο νερό. Μόνο η κυβέρνηση δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι τα πεπραγμένα της είναι πολύ χαμηλότερα των απαιτήσεων των καιρών.
Η ΚΥΑ 2600 για την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης που εκδόθηκε το 2001 αναφέρει ότι «το νερό ανθρώπινης κατανάλωσης είναι υγιεινό και καθαρό εφόσον είναι απαλλαγμένο μικροοργανισμών και παρασίτων, και οποιωνδήποτε ουσιών, σε αριθμούς και συγκεντρώσεις, που αποτελούν ενδεχόμενο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία».
Η καθηγήτρια Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθηνά Λινού, σχολιάζοντας τα εντυπωσιακά αποτελέσματα του πρώτου σταδίου της επιδημιολογικής μελέτης στα Οινόφυτα της οποίας ήταν επικεφαλής, δήλωσε ότι: «θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι πιθανή αιτία των παρατηρούμενων αυξήσεων στους συγκεκριμένους καρκίνους είναι η επί μακρόν παρουσία του εξασθενούς χρωμίου στο νερό των Οινοφύτων».
Η μελέτη αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει ό,τι ήταν δυστυχώς γνωστό στον π. Γιάννη Οικονομίδη και τους κατοίκους των Οινοφύτων εδώ και χρόνια. Έρχεται επίσης να ενισχύσει τη μελέτη της πολιτείας της Καλιφόρνια, η οποία τον Οκτώβριο του 2009 (ταυτόχρονα σχεδόν με την εκλογή της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης) ανέλυσε όλα τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα και πρότεινε για το εξασθενές χρώμιο τα 0,06 μg/l ως όριο ασφαλές για την ανθρώπινη υγεία.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε ότι η επιστημονική καταγραφή και ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων είναι απαραίτητη και χρήσιμη για πολλούς και διάφορους λόγους, μεταξύ άλλων, και για νομικής φύσης διεκδικήσεις των πολύπαθων κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων. Παρόλα αυτά, τα επιστημονικά δεδομένα που υπήρχαν πολύ πριν από τη συγκεκριμένη μελέτη ήταν υπεραρκετά για να τεκμηριώσουν, σε ό,τι αφορά το εξασθενές χρώμιο, κάτι σοβαρότερο από «ενδεχόμενο» κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Επομένως, στα πλαίσια της εφαρμογής της ΚΥΑ 2600/01, είναι απορίας άξιο γιατί η κυβέρνηση δεν προχώρησε, 11 μήνες από την ανάληψη καθηκόντων της, σε θέσπιση ξεχωριστού πανελλαδικού ορίου για το εξασθενές χρώμιο. Το μυστήριο πυκνώνει ακόμα περισσότερο αν αναλογισθεί κανείς ότι στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στα Οινόφυτα η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ στις 8 Φεβρουαρίου, ο ΓΓ ΥΠΕΚΑ καθηγητής κ. Ανδρέας Ανδρεαδάκης ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε θέσπιση ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο στα όρια της ανιχνευσιμότητας. Μάλιστα, σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, το ΥΠΕΚΑ προσέγγισε αυτό το όριο στα επίπεδα του 2-4 μg/l. Σχεδόν 7 μήνες μετά από αυτές τις υποσχέσεις, απολύτως τίποτε δεν έχει γίνει επί του θέματος. Αντ’αυτού, την Παρασκευή 27 Αυγούστου, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής μελέτης, η κ. Μπιρμπίλη επικαλέσθηκε «υπευθυνότητα» για ένα τόσο σοβαρό θέμα και κατέληξε να αναβάλλει εκ νέου τη λήψη αποφάσεων.
Όπως και τον περασμένο Ιούλιο στη Βουλή, η κ. Μπιρμπίλη και το επιτελείο της υποσχέθηκαν συνέδριο εμπειρογνωμόνων για «γόνιμο επιστημονικό διάλογο και διαβούλευση». Τι θα έρθει να προσθέσει το συνέδριο σε όσα ήδη υπάρχουν στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία; Δε διαθέτει το ΥΠΕΚΑ και το ΥΥ κατάλληλο προσωπικό που να είναι σε θέση να αξιολογήσει τα υπάρχοντα δεδομένα; Υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να αποδειχθεί από τους εμπειρογνώμονες ότι η κατάποση εξασθενούς χρωμίου ΔΕΝ κρύβει «ενδεχόμενο» κίνδυνο για τη δημόσια υγεία; Ή μήπως θα προσκαλέσουμε στην Ελλάδα επιστήμονες διεθνούς κύρους για να μας εξηγήσουν πρωτόκολλα μέτρησης που δείχνουν πως μετράμε εξασθενές χρώμιο σε χαμηλές συγκεντρώσεις;
Η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ εστίασε επίσης στο ότι με την ΚΥΑ για τον Ασωπό θεσπίστηκε ήδη ξεχωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο στα επίπεδα του 3 μg/l. Είναι τουλάχιστον ατυχής η αναφορά της ΚΥΑ για τα επιφανειακά νερά του Ασωπού όταν μιλάμε για πόσιμο νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Θεωρούμε ότι όλα αυτά τα επικοινωνιακά τεχνάσματα πρέπει επιτέλους να σταματήσουν και η κυβέρνηση να μιλήσει και προπάντων να πράξει επί της ουσίας:
Ολοκληρωμένη φροντίδα και προστασία της υγείας των κατοίκων της περιοχής. Η επιδημιολογική μελέτη διέγνωσε το πρόβλημα. Το ερώτημα είναι τι θα κάνει το ΥΥ για την αντιμετώπισή του. Πρέπει τα μέτρα που θα ληφθούν να είναι σαφή και άμεσα. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι κάτοικοι της Μεσσαπίας ενδέχεται να αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα. Θεωρούμε ότι η επιστημονική προσέγγιση είναι επιβεβλημένη και για τη Μεσσαπία, παρά τις διαβεβαιώσεις του δημάρχου Μεσσαπίων κ. Μπαζώτη στο κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων που τον επισκέφθηκε τον Ιούλιο ότι οι καρκίνοι στην περιοχή μειώθηκαν. (Δείτε το σχετικό ΔΤ)
Θέσπιση ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο πανελλαδικά για να αποτρέψουμε δεύτερη Μεσσαπία και δεύτερο Ασωπό. Ποιο είναι αυτό το όριο; Η Ένωση Ελλήνων Χημικών διαθέτει εξαιρετικούς επιστήμονες που μπορούν μετά από σύντομη έρευνα να προσδιορίσουν το τεχνολογικά εφικτό όριο από τη στιγμή που υπάρχει η πολιτική βούληση για τη θέσπισή του. Υπάρχει;
Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών της ΕΥΕΠ έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα μπει επιτέλους ένα τέλος στην πάγια τακτική των βιομηχανιών που συνεχίζεται και σήμερα. Αν τα υγρά απόβλητα που καταλήγουν κάθε μέρα στον υπόγειο υδροφορέα και τον Ασωπό δε σταματήσουν να είναι μολυσμένα, όλες οι τωρινές και οι μελλοντικές ΚΥΑ θα είναι απλά κενό γράμμα. Η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου είναι ανέφικτη όμως, χωρίς ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Ας μην ξεχνά κανείς ότι όπως λέει και ο π. Γιάννης Οικονομίδης για την κατάσταση σήμερα: «Τα απόβλητα παράγονται από τις ίδιες βιομηχανίες και συνεχίζουν να μολύνουν τα νερά του Ασωπού»
Καθαρισμός επιφανειακών υδάτων Ασωπού. Η ζωή στο ποτάμι μπορεί να αποκατασταθεί σύμφωνα με επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ. Κατά συνέπεια αυτό αποτελεί επείγουσα υποχρέωση της πολιτείας καθώς η υγεία και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων στην περιοχή είναι άμεσα συνδεδεμένα με την αποκατάσταση της ζωής στον Ασωπό.
Αποκατάσταση υπόγειου υδροφορέα της περιοχής. Δεν είναι δυνατόν η παροχή πόσιμου νερού από το Μόρνο να είναι μόνιμη όσο κι αν η κυβέρνηση θέλει να την παρουσιάσει ως μια εντυπωσιακή λύση στο πρόβλημα ύδρευσης των Οινοφύτων και των γειτονικών περιοχών. Πρέπει άμεσα να εκπονηθεί μελέτη αποκατάστασης υπόγειου υδροφορέα. Υπάρχουν αποτελεσματικές μέθοδοι απορρύπανσης που εφαρμόζονται στο εξωτερικό και που μπορούν να εξετάσουν οι ειδικοί, αντί η υπουργός ΠΕΚΑ να συνθηκολογεί προτού καν μελετηθεί το πρόβλημα: «Όσον αφορά τώρα στο θέμα της απορρύπανσης και της αποκατάστασης του υδροφόρου ορίζοντα, θα ήθελα να σας πω ότι πρόκειται για κάτι που ξεπερνάει τα άμεσα μέτρα και θέλει πάρα πολύ καιρό για να μπορέσει να αποκατασταθεί η πρότερη κατάσταση».
Απόδοση ευθυνών με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η κ. Μπιρμπίλη τον Ιούλιο είπε ξεκάθαρα ότι στο ΥΠΕΚΑ γνωρίζουν ποιοι προκάλεσαν τη ρύπανση. Η ύπαρξη ξεχωριστού ορίου για το εξασθενές χρώμιο θα μπορούσε να οδηγήσει και σε συγκεκριμενοποίηση του τι ακριβώς θα πληρώσουν οι (γνωστοί στο ΥΠΕΚΑ) ρυπαίνοντες για τη ζημιά που προκάλεσαν στη δημόσια υγεία, στο περιβάλλον, και κατ’ επέκταση, στις επόμενες γενιές. Διαφορετικά, χωρίς όριο, ποιος θα είναι ο στόχος της αποκατάστασης που πρέπει να αναλάβουν οι ρυπαίνοντες, σύμφωνα πάντα με τις εξαγγελίες της κ. Μπιρμπίλη στη Βουλή;
Οι πολίτες της Ασωπίας και της Μεσσαπίας δεν είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ζουν κι αυτοί στην Ελλάδα του 2010 που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι δυνατόν να συμβιβαστούν με λύσεις που απλά τους εξασφαλίζουν προσωρινά κάτι που τους αφαιρέθηκε χωρίς να ρωτηθούν και κυρίως, χωρίς το γνωρίζουν: το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους σε καθαρό πόσιμο νερό. Μόνο η κυβέρνηση δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι τα πεπραγμένα της είναι πολύ χαμηλότερα των απαιτήσεων των καιρών.
