3. Πρέπει να ανησυχώ αν το παιδί μου διαβάζει συλλαβιστά;
Όταν ένας μαθητής της Α’ τάξης δημοτικού διαβάζει αργά και με παύσεις μεταξύ των συλλαβών θεωρείται συχνά ως «αδύνατος» αναγνώστης. Πρέπει να τονίσουμε ότι η ανάγνωση μιας λέξης είναι ένα σύνθετο νοητικό έργο που απαιτεί χρόνο. Η συλλαβιστική ανάγνωση είναι μια ένδειξη ότι ο συγκεκριμένος αναγνώστης χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί γνωστικά τις πληροφορίες κάθε συλλαβής απ’ ότι κάποιος άλλος. Με την άσκηση του παιδιού στην ανάγνωση κατάλληλων λέξεων θα βελτιωθεί σταδιακά η ταχύτητα της γνωστικής επεξεργασίας και η προφορά των λέξεων θα πάψει να έχει κενά και θα γίνει συνεχόμενη.
4.Πως μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να αγαπήσει το διάβασμα;
Με το δώσεις εσύ ο ίδιος το παράδειγμα! Η αγάπη του παιδιού για το διάβασμα μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από τη θετική στάση των γονέων απέναντι στη μάθηση, την ανάγνωση και το βιβλίο. Αν οι γονείς διαβάζουν από νωρίς στα παιδιά τους παραμύθια, ιστορίες κ.α. ή αν τα παιδιά βλέπουν τους ίδιους τους γονείς τους να διαβάζουν, τότε δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες που ευνοούν και ενισχύουν τον ενδιαφέρον των παιδιών για μάθηση.
5. Ποιος είναι ο ρόλος του δασκάλου;
Τη σημερινή εποχή ο δάσκαλος καλείται να εκπληρώσει ένα πολυσύνθετο έργο. Ο ρόλος του δεν πρέπει να περιορίζεται στην κάλυψη της απαιτούμενης ύλης και την αξιολόγηση της παρεχόμενης γνώσης. Το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζει ποιον έχει απέναντί του. Να εντοπίζει τα δυνατά σημεία, να αξιολογεί και να ενισχύει τυχόν αδυναμίες του μαθητή και να προσφέρει τις γνώσεις του με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύκολη η πρόσληψή τους. Το κυριότερο όμως είναι να μάθει στο μαθητή πώς να μαθαίνει και να τον κάνει να αγαπήσει το βιβλίο και τη μάθηση γενικότερα. Αυτό απαιτεί συστηματική επιμόρφωση και ενημέρωση των δασκάλων σχετικά με τη διαδικασία της μάθησης και την ανάλυση των γνωστικών λειτουργιών που συμμετέχουν σ’ αυτή. Μόνο τότε θα είναι σε θέση ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει γιατί διδάσκει με τον τρόπο που διδάσκει και γιατί κάποιοι μαθητές του δεν μπορούν να μάθουν αυτό που τους διδάσκει.
6. Υπάρχουν κάποιες ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να βελτιώσουν την αναγνωστική τους ικανότητα;
Έχει αποδειχτεί ότι σε μαθητές που αντιμετώπιζαν μαθησιακές δυσκολίες η μάθηση της ανάγνωσης διευκολύνθηκε, όταν συνδυάστηκε με την εξάσκησή τους στη φωνολογική επίγνωση. Ο όρος αναφέρεται στην ικανότητα των παιδιών να αναγνωρίζουν τα φωνολογικά συστατικά των γλωσσικών μονάδων και να μπορούν να τα χειρίζονται κατά βούληση (Gombert, 1992, σελ. 15). Υπάρχει, λοιπόν, στενή σχέση μεταξύ της ικανότητας των παιδιών να διακρίνουν τα φωνήματα μιας λέξης και της ικανότητάς τους να τη διαβάζουν και να τη γράφουν (Goswami, 1994).
Οι ενδεικτικές ασκήσεις που προτείνονται αποσκοπούν στην εξάσκηση της συλλαβικής και της φωνημικής επίγνωσης (ήχος γράμματος). Aυτό που έχει μεγάλη σημασία σε αυτές τις ασκήσεις είναι να κατανοήσει το παιδί τι ακριβώς πρέπει να κάνει. Αναφέρουμε κάποιες από αυτές:
1. ασκήσεις επισήμανσης της ομοιότητας στη συλλαβή. Η αναμενόμενη απάντηση βρίσκεται στην παρένθεση [π.χ. δέκα-δένω (ΝΑΙ), δέμα-σύκο (ΟΧΙ), μέρα-χώρα (ΝΑΙ) ]
2. ασκήσεις επισήμανσης της ομοιότητας στο φώνημα
[π.χ. 1.τα,το (ΝΑΙ) 2.με,μα (ΝΑΙ) 3.τι,να (ΟΧΙ) ]
Γ. επισήμανση της ομοιοκαταληξίας
[π.χ. 1.πόδι, βόδι-χώμα, 2. ρέμα, δέμα-μήλο 3.γάλα, μάτι-μήλα]
Δ. ασκήσεις εντοπισμού της ομοιότητας-διαφοράς στη συλλαβή
[π.χ. 1. γάλα, γάτα, μέλι 2.τρέχω, τρένα, κρασί 3. Μάτι, δέκα, δέμα]
Ε. ασκήσεις εντοπισμού της ομοιότητας-διαφοράς στο φώνημα
[π.χ. 1. λα,μα,το 2. κο,τι,κε 3. μας, μεν, σολ]
Βιβλιογραφία:
Ελληνική
* Μπαμπινιώτης, Γ. (1980). Θεωρητική Γλωσσολογία, Αθήνα.
* Πόρποδας, Κ. (1989). Η εκμάθηση της ανάγνωσης και της ορθογραφίας σε σχέση με την ηλικία και τη φωνημική ενημερότητα. Άρθρο που ανακοινώθηκε στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 19-21/5/1989
* Πόρποδας, Κ. (2002). Η Ανάγνωση. Πάτρα.
Ξενόγλωσση
* Burden, Robert (2005). Dyslexia and self-concept, London: Whurr Publishing
* Baumer, Bernice H. (1998). How to teach your dyslexic child to read, New York: Kensington Publishing Corp.
* Reid, Gavin (2005) Dyslexia and inclusion, London: David Fulton Publishers Ltd
