Ο στόχος ή ratio της νομοθετικής πρωτοβουλίας που σήμερα καλούμεθα να ψηφίσουμε, εκεί ακριβώς αποβλέπει, γιατί ήρθε τελικά η ώρα για την αναδόμηση του σημερινού συστήματος ανάδειξης της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, που έχει υπονομευθεί
σφόδρα εξαιτίας της εκνόμου συμπεριφοράς ελαχίστων λειτουργών της στη συνείδηση του νομικού κόσμου και της κοινής γνώμης.
Μέσω του παρόντος νομοσχεδίου επιδιώκεται αφενός μεν η έκφραση γνώμης από τη Βουλή το ανώτατο σώμα έκφρασης λαϊκής κυριαρχίας για τους ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς, που καταλαμβάνουν τις ηγετικές θέσεις των ανωτάτων δικαστηρίων και αφετέρου επανέρχεται το « αυτοδιοίκητο » στα 14 μεγάλα δικαστήρια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Πειραιά, σύστημα που είχε καταργήσει η προηγούμενη κυβέρνηση για τους δικούς της λόγους.
Οι αλλαγές που προτείνονται στον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης έχουν ως στόχο την εξασφαλισμένη αποδέσμευση της δικαστικής εξουσίας από την επιρροή της εκτελεστικής εξουσίας, πάγιο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας. Για την επιλογή των ανωτάτων δικαστικών λειτουργών σύμφωνα με το Σύνταγμα θεμελιώνονται εγγυήσεις για τα την ανεξαρτησία τους, εφόσον η τελική επιλογή εξακολουθεί να στηρίζεται στην πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, σύμφωνα με το άρθρο 90 παράγραφος 5 του Συντάγματος και αποτελεί δικαίωμα που διασταυρώνει τις κρατικές λειτουργίες αλλά και την έμμεση εκδήλωση δημοκρατικής νομιμοποίησης της επιλογής από την διάσκεψη των δημοκρατικώς εκλεγμένων προέδρων της Βουλής των Ελλήνων.
Στόχος λοιπόν είναι να επικρατήσει διαφάνεια με ταυτόχρονη δημοκρατική νομιμοποίηση στην επιλογή των δικαστικών λειτουργών στις κορυφαίες θέσεις της δικαιοσύνης προκειμένου να ενισχυθεί μετ’ εκτίσεις η ανεξαρτησία και το κύρος αυτής.
Εγγύηση για την αντικειμενικότητα και την αξιοκρατία στην επιλογή της ηγεσίας
της Δικαιοσύνης αποτελεί και το γεγονός ότι προκειμένου να επιλεγούν οι πρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου, του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ο γενικός επίτροπος των διοικητικών δικαστηρίων προεπιλέγονται αρχικά με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου 6 ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, που έχουν τα τυπικά προσόντα. Ακολούθως, ο κατάλογος με τους 6 προεπιλεγέντες θα διαβιβάζεται στη διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής η οποία και θα εκφράζει την θετική γνώμη της για τους 3 από τους 6 υποψηφίους αφού προηγουμένως θα έχει καλέσει και τους 6 σε ακρόαση, έχοντας υπόψη την προσωπικότητά τους και τις υπηρεσιακές τους δραστηριότητες.
Η διάσκεψη των προέδρων θα εκφράζει την γνώμη της ομόφωνα ή με πλειοψηφία τουλάχιστον 4/5 των μελών της, δείγματα της κατά το δυνατόν πληρέστερης
δημοκρατικής εκλογής δεδομένου ότι οι Πρόεδροι της Βουλής δεν προέρχονται εκ της αυτής κομματικής παράταξης. Στη συνέχεια, το Υπουργικό Συμβούλιο θα αποφασίζει λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη της διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής.
Επίσης, όταν πρόκειται να επιλεγούν οι αντιπρόεδροι των ανωτάτων δικαστηρίων,
ο εκάστοτε Υπουργός Δικαιοσύνης θα πρέπει να αποστέλλει στη διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής τον κατάλογο με τους δικαστικούς λειτουργούς που θα έχουν τα τυπικά προσόντα προς προαγωγή. Η διάσκεψη θα εκφέρει θετική γνώμη για τριπλάσιο αριθμό υποψηφίων, από αυτούς που πρόκειται να επιλεγούν, χωρίς, να είναι υποχρεωτική η απόφασή της. Και πάλι η διάσκεψη θα αποφασίζει ομόφωνα ή με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της.
Εξίσου σημαντικό ρόλο στην κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και στην ενίσχυση και διαφύλαξη του κύρους της αποτελεί και η επαναφορά του θεσμού του αυτοδιοίκητου των δικαστηρίων, καθώς βασικό κριτήριο εκλογιμότητας θα είναι η αρχαιότητα και η θητεία των εκλεγόμενων που θα είναι διετής σε αντίθεση με τις προηγούμενες ρυθμίσεις που ήταν τετραετής και τριετής αντίστοιχα καθώς και από παρελθοντικές αλλαγές στις οποίες διατηρείται το δικαίωμα εκλογής και πάλι για μία φορά των ίδιων προσώπων μόνο σε δικαστήριο του ανώτερου βαθμού.
Ο παραπάνω δημοκρατικός θεσμός καταργήθηκε επί κυβερνήσεως της Ν.Δ με το Ν. 3689/2008 συμφώνα με τον οποίο αντικαταστάθηκαν τα άρθρα 15 και 16 του ν. 1756/1988 από τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών.
Στην Ευρώπη γενικότερα και στα δικαστήρια αυτής ειδικότερα, οι δικαστές διευθύνουν τα δικαστήρια κι επιλέγονται από συναδέλφους τους, του ίδιου βαθμού.
Μα δεν χρειάζεται να «πάμε» μακριά όταν στον τελευταίο αθλητικό σύλλογο τα μέλη του αποφασίζουν κι εκλέγουν το Δ.Σ αυτών, δεν θα ισχύει η δημοκρατία της ευνοιοκρατικής πλειοψηφίας μεταξύ ομοίων και ίσων για την ηγεσία τους στο χώρο του πλέον αντικειμενικού θεσμού της Δικαιοσύνης?
Το αυτοδιοίκητο των δικαστηρίων είναι ένας θεσμός άρρηκτα συνδεδεμένος με την δημοκρατία, την διαφάνεια, την λειτουργική ανεξαρτησία και με το κύρος των δικαστικών λειτουργών που υπηρετούν σε αυτά. Είναι λοιπόν κατάλληλη η στιγμή για την επαναφορά αυτού του θεσμού προκειμένου να αποφευχθούν παρελθοντικά λάθη, προβλήματα και αγκυλώσεις που μόνο δυσλειτουργία προκάλεσαν.
Η αυτοδιοίκηση πρέπει να ισχύει και να εφαρμόζεται στους μεγάλους δικαστικούς
σχηματισμούς, πλην των δικαστηρίων και εισαγγελιών με μικρό αριθμό οργανικών
θέσεων κάτω των 10 ατόμων. Ουσιαστικό κριτήριο στην εκλογιμότητα ενός δικαστικού λειτουργού σε κορυφαία θέση θα έχει η αρχαιότητα, δηλαδή, υποψήφιοι για την εκάστοτε θέση προέδρου ή εισαγγελέα θα μπορούν να είναι το ½ των υπηρετούντων αρχαιότερων προέδρων και εισαγγελέων με εξαίρεση το Πρωτοδικείο Αθηνών όπου οι υποψήφιοι μπορεί να είναι το ¼.
Το αμετάθετο θα ισχύει μόνο για τον Πρόεδρο και τον Εισαγγελέα έως και την λήξη της θητείας τους. Εάν καταδικαστούν για πειθαρχικό παράπτωμα βαρύτερο της επίπληξης τότε εκπίπτουν της θέσης τους. Το αμετάθετο δεν ισχύει για τα τακτικά μέλη του Συμβουλίου εκτός και αν προαχθούν οπότε την θέση τους καταλαμβάνουν οι αμέσως επόμενοι κι εκπίπτουν ομοίως της θέσης τους αν τους επιβληθεί ποινή
βαρύτερη της επίπληξης. Με το παρόν νομοσχέδιο προβλέπονται τα κωλύματα εκλογής και ασυμβίβαστα όπως ειδικότερα ορίζονται στο κείμενο.
Παράλληλα, με τις βελτιώσεις στο παρόν νομοσχέδιο χρήσιμη θεωρήθηκε και η κατά άρθρον ρύθμιση όπου βέβαια ήταν αναγκαία.
Πιο συγκεκριμένα:
Με το άρθρο 1, προβλέπεται η έκφραση γνώμης εκ μέρους της διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής για αριθμό τριπλάσιο από αυτούς που πρόκειται να επιλεγούν στις κορυφαίες θέσεις της Δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα ορίζεται μία καινοτόμος και παρέχουσα εχέγγυα δημοκρατίας διάταξη ότι η Διάσκεψη των Προέδρων θα εκφέρει την γνώμη της, με επιδίωξη ομοφωνίας ή τουλάχιστον με πλειοψηφία 4/5 των μελών της αφού κληθούν οι υποψήφιοι σε ακρόαση, το ίδιο ισχύει και για την επιλογή των αντιπροέδρων των Ανώτατων Δικαστηρίων και διαφοροποιείται μόνο ως προς τον αριθμό των προεπιλεγόμενων από το Υπουργικό
Συμβούλιο, ανάλογα με τον αριθμό των θέσεων που πρόκειται να πληρωθούν.
Περαιτέρω, προβλέπονται και οι προθεσμίες για την πλήρωση των κενών θέσεων.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
πολλά πρέπει ακόμη να δρομολογηθούν στο χώρο της Δικαιοσύνης, πλην όμως η λαϊκή κυριαρχία επιβάλλει να απαλλαγεί αυτός ο χώρος από δικαστές επίορκους,
«χειραγωγημένους», «εύπιστους» και «καλόβολους» σε άνωθεν και εξωθεσμικές επιθυμίες. Η λαϊκή κυριαρχία επιβάλλει να υπερασπίσουμε, να προασπίσουμε και να ενισχύσουμε το λαβωμένο κύρος της Δικαιοσύνης.
Αυτή είναι η εκτίμηση της πλειοψηφίας του νομικού κόσμου της χώρας μας, που πάγια ζητά την αλλαγή αυτή.
Γι΄ αυτούς τους λόγους υπερψηφίζω το κατατεθέν νομοσχέδιο.
σφόδρα εξαιτίας της εκνόμου συμπεριφοράς ελαχίστων λειτουργών της στη συνείδηση του νομικού κόσμου και της κοινής γνώμης.
Μέσω του παρόντος νομοσχεδίου επιδιώκεται αφενός μεν η έκφραση γνώμης από τη Βουλή το ανώτατο σώμα έκφρασης λαϊκής κυριαρχίας για τους ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς, που καταλαμβάνουν τις ηγετικές θέσεις των ανωτάτων δικαστηρίων και αφετέρου επανέρχεται το « αυτοδιοίκητο » στα 14 μεγάλα δικαστήρια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Πειραιά, σύστημα που είχε καταργήσει η προηγούμενη κυβέρνηση για τους δικούς της λόγους.
Οι αλλαγές που προτείνονται στον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης έχουν ως στόχο την εξασφαλισμένη αποδέσμευση της δικαστικής εξουσίας από την επιρροή της εκτελεστικής εξουσίας, πάγιο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας. Για την επιλογή των ανωτάτων δικαστικών λειτουργών σύμφωνα με το Σύνταγμα θεμελιώνονται εγγυήσεις για τα την ανεξαρτησία τους, εφόσον η τελική επιλογή εξακολουθεί να στηρίζεται στην πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, σύμφωνα με το άρθρο 90 παράγραφος 5 του Συντάγματος και αποτελεί δικαίωμα που διασταυρώνει τις κρατικές λειτουργίες αλλά και την έμμεση εκδήλωση δημοκρατικής νομιμοποίησης της επιλογής από την διάσκεψη των δημοκρατικώς εκλεγμένων προέδρων της Βουλής των Ελλήνων.
Στόχος λοιπόν είναι να επικρατήσει διαφάνεια με ταυτόχρονη δημοκρατική νομιμοποίηση στην επιλογή των δικαστικών λειτουργών στις κορυφαίες θέσεις της δικαιοσύνης προκειμένου να ενισχυθεί μετ’ εκτίσεις η ανεξαρτησία και το κύρος αυτής.
Εγγύηση για την αντικειμενικότητα και την αξιοκρατία στην επιλογή της ηγεσίας
της Δικαιοσύνης αποτελεί και το γεγονός ότι προκειμένου να επιλεγούν οι πρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου, του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ο γενικός επίτροπος των διοικητικών δικαστηρίων προεπιλέγονται αρχικά με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου 6 ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, που έχουν τα τυπικά προσόντα. Ακολούθως, ο κατάλογος με τους 6 προεπιλεγέντες θα διαβιβάζεται στη διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής η οποία και θα εκφράζει την θετική γνώμη της για τους 3 από τους 6 υποψηφίους αφού προηγουμένως θα έχει καλέσει και τους 6 σε ακρόαση, έχοντας υπόψη την προσωπικότητά τους και τις υπηρεσιακές τους δραστηριότητες.
Η διάσκεψη των προέδρων θα εκφράζει την γνώμη της ομόφωνα ή με πλειοψηφία τουλάχιστον 4/5 των μελών της, δείγματα της κατά το δυνατόν πληρέστερης
δημοκρατικής εκλογής δεδομένου ότι οι Πρόεδροι της Βουλής δεν προέρχονται εκ της αυτής κομματικής παράταξης. Στη συνέχεια, το Υπουργικό Συμβούλιο θα αποφασίζει λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη της διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής.
Επίσης, όταν πρόκειται να επιλεγούν οι αντιπρόεδροι των ανωτάτων δικαστηρίων,
ο εκάστοτε Υπουργός Δικαιοσύνης θα πρέπει να αποστέλλει στη διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής τον κατάλογο με τους δικαστικούς λειτουργούς που θα έχουν τα τυπικά προσόντα προς προαγωγή. Η διάσκεψη θα εκφέρει θετική γνώμη για τριπλάσιο αριθμό υποψηφίων, από αυτούς που πρόκειται να επιλεγούν, χωρίς, να είναι υποχρεωτική η απόφασή της. Και πάλι η διάσκεψη θα αποφασίζει ομόφωνα ή με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της.
Εξίσου σημαντικό ρόλο στην κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και στην ενίσχυση και διαφύλαξη του κύρους της αποτελεί και η επαναφορά του θεσμού του αυτοδιοίκητου των δικαστηρίων, καθώς βασικό κριτήριο εκλογιμότητας θα είναι η αρχαιότητα και η θητεία των εκλεγόμενων που θα είναι διετής σε αντίθεση με τις προηγούμενες ρυθμίσεις που ήταν τετραετής και τριετής αντίστοιχα καθώς και από παρελθοντικές αλλαγές στις οποίες διατηρείται το δικαίωμα εκλογής και πάλι για μία φορά των ίδιων προσώπων μόνο σε δικαστήριο του ανώτερου βαθμού.
Ο παραπάνω δημοκρατικός θεσμός καταργήθηκε επί κυβερνήσεως της Ν.Δ με το Ν. 3689/2008 συμφώνα με τον οποίο αντικαταστάθηκαν τα άρθρα 15 και 16 του ν. 1756/1988 από τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών.
Στην Ευρώπη γενικότερα και στα δικαστήρια αυτής ειδικότερα, οι δικαστές διευθύνουν τα δικαστήρια κι επιλέγονται από συναδέλφους τους, του ίδιου βαθμού.
Μα δεν χρειάζεται να «πάμε» μακριά όταν στον τελευταίο αθλητικό σύλλογο τα μέλη του αποφασίζουν κι εκλέγουν το Δ.Σ αυτών, δεν θα ισχύει η δημοκρατία της ευνοιοκρατικής πλειοψηφίας μεταξύ ομοίων και ίσων για την ηγεσία τους στο χώρο του πλέον αντικειμενικού θεσμού της Δικαιοσύνης?
Το αυτοδιοίκητο των δικαστηρίων είναι ένας θεσμός άρρηκτα συνδεδεμένος με την δημοκρατία, την διαφάνεια, την λειτουργική ανεξαρτησία και με το κύρος των δικαστικών λειτουργών που υπηρετούν σε αυτά. Είναι λοιπόν κατάλληλη η στιγμή για την επαναφορά αυτού του θεσμού προκειμένου να αποφευχθούν παρελθοντικά λάθη, προβλήματα και αγκυλώσεις που μόνο δυσλειτουργία προκάλεσαν.
Η αυτοδιοίκηση πρέπει να ισχύει και να εφαρμόζεται στους μεγάλους δικαστικούς
σχηματισμούς, πλην των δικαστηρίων και εισαγγελιών με μικρό αριθμό οργανικών
θέσεων κάτω των 10 ατόμων. Ουσιαστικό κριτήριο στην εκλογιμότητα ενός δικαστικού λειτουργού σε κορυφαία θέση θα έχει η αρχαιότητα, δηλαδή, υποψήφιοι για την εκάστοτε θέση προέδρου ή εισαγγελέα θα μπορούν να είναι το ½ των υπηρετούντων αρχαιότερων προέδρων και εισαγγελέων με εξαίρεση το Πρωτοδικείο Αθηνών όπου οι υποψήφιοι μπορεί να είναι το ¼.
Το αμετάθετο θα ισχύει μόνο για τον Πρόεδρο και τον Εισαγγελέα έως και την λήξη της θητείας τους. Εάν καταδικαστούν για πειθαρχικό παράπτωμα βαρύτερο της επίπληξης τότε εκπίπτουν της θέσης τους. Το αμετάθετο δεν ισχύει για τα τακτικά μέλη του Συμβουλίου εκτός και αν προαχθούν οπότε την θέση τους καταλαμβάνουν οι αμέσως επόμενοι κι εκπίπτουν ομοίως της θέσης τους αν τους επιβληθεί ποινή
βαρύτερη της επίπληξης. Με το παρόν νομοσχέδιο προβλέπονται τα κωλύματα εκλογής και ασυμβίβαστα όπως ειδικότερα ορίζονται στο κείμενο.
Παράλληλα, με τις βελτιώσεις στο παρόν νομοσχέδιο χρήσιμη θεωρήθηκε και η κατά άρθρον ρύθμιση όπου βέβαια ήταν αναγκαία.
Πιο συγκεκριμένα:
Με το άρθρο 1, προβλέπεται η έκφραση γνώμης εκ μέρους της διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής για αριθμό τριπλάσιο από αυτούς που πρόκειται να επιλεγούν στις κορυφαίες θέσεις της Δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα ορίζεται μία καινοτόμος και παρέχουσα εχέγγυα δημοκρατίας διάταξη ότι η Διάσκεψη των Προέδρων θα εκφέρει την γνώμη της, με επιδίωξη ομοφωνίας ή τουλάχιστον με πλειοψηφία 4/5 των μελών της αφού κληθούν οι υποψήφιοι σε ακρόαση, το ίδιο ισχύει και για την επιλογή των αντιπροέδρων των Ανώτατων Δικαστηρίων και διαφοροποιείται μόνο ως προς τον αριθμό των προεπιλεγόμενων από το Υπουργικό
Συμβούλιο, ανάλογα με τον αριθμό των θέσεων που πρόκειται να πληρωθούν.
Περαιτέρω, προβλέπονται και οι προθεσμίες για την πλήρωση των κενών θέσεων.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
πολλά πρέπει ακόμη να δρομολογηθούν στο χώρο της Δικαιοσύνης, πλην όμως η λαϊκή κυριαρχία επιβάλλει να απαλλαγεί αυτός ο χώρος από δικαστές επίορκους,
«χειραγωγημένους», «εύπιστους» και «καλόβολους» σε άνωθεν και εξωθεσμικές επιθυμίες. Η λαϊκή κυριαρχία επιβάλλει να υπερασπίσουμε, να προασπίσουμε και να ενισχύσουμε το λαβωμένο κύρος της Δικαιοσύνης.
Αυτή είναι η εκτίμηση της πλειοψηφίας του νομικού κόσμου της χώρας μας, που πάγια ζητά την αλλαγή αυτή.
Γι΄ αυτούς τους λόγους υπερψηφίζω το κατατεθέν νομοσχέδιο.
